Harmanlanmış öğrenme yaklaşımı; yüz yüze öğretim ile teknoloji aracılığı ile verilen öğretimin birlikte yürütüldüğü öğrenme yaklaşımıdır. Bu öğrenme yaklaşımında geleneksel sınıf ortamı ile dijital öğrenme ortamlarının harmanlanması sonucu, her iki ortamın güçlü yanlarından yararlanılması hedeflenmektedir. Öğrencilere geleneksel sınıf ortamının yanında zaman ve mekândan bağımsız bir öğrenme ortamı sunarak hem öğrenebilmeleri için ekstra zaman hem de etkileşimli bir şekilde öğrenebilmeleri için daha çok imkân sunulmaktadır. Böylelikle, sınıf ortamında karşılanamayan ihtiyaçların dijital öğretim ortamlarında giderilmesi için fırsat oluşturulmaktadır (Başer, 2019).
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından COVID-19 küresel salgınının başladığı acil koşullarda gerçekleştirilen uzaktan öğretim faaliyetleri ile salgının devam ettiği yeni normal ve sonrasındaki süreçte uzaktan eğitim ve yüz yüze eğitimin güçlü yönlerinden faydalanılabilmesi amacı ile bazı derslerde harmanlanmış öğrenme yaklaşımının benimsenmesi beklenmektedir. Bu doğrultuda harmanlanmış öğrenme yaklaşımı ile uygulamalı eğitim gerektiren derslerin teorik bilgiye dayalı öğrenme hedefleri uzaktan eğitim yoluyla yürütülürken uygulama gerektiren öğrenme hedefleri yüz yüze eğitim yoluyla yürütülebilir.
Aşağıda yer alan Şekil 1.’de harmanlanmış öğrenme yaklaşımı modellenerek yüz yüze eğitim ve uzaktan (çevrim içi) eğitim süreçlerinin güçlü yönleri sunulmuştur.
Şekil 1. Harmanlanmış öğrenmenin bileşenleri (Bath & Bourke; aktaran, Kahraman & Kaya, 2021)
Hibrit Öğrenme Yaklaşımı
Yüz yüze eğitim ve uzaktan eğitimin bir arada yürütülmesine dayalı öğrenme yaklaşımlarından biri de hibrit öğrenme yaklaşımıdır. Hibrit öğrenme yaklaşımı; yüz yüze olarak yürütülen derslerin dijital öğrenme ortamları ile desteklenmesi yoluyla, öğrenci sayısı ve fiziki alt yapıya göre sınıflara belli sayıda öğrenci kabul edilip aynı anda çevrim içi uygulamalar ile de sınıfın kalanının derse katılmasına olanak sağlayan öğrenme yaklaşımıdır. COVID-19 küresel salgınının azalmasıyla birlikte yeni normal süreçte hibrit öğrenme uygulamalarına yer verilebilir. Böylece öğrenci sayısı ve fiziki alt yapıya göre sınıflara belli sayıda öğrenci kabul edilip aynı anda çevrim içi uygulama ile de sınıfın kalanının derse katılması sağlanabileceği gibi öğretim elemanı kapasitesi değerlendirilerek sınıfların gruplara bölünmesi suretiyle aynı ders birden fazla grupta da anlatılabilir.
Şekil 2. Hibrit öğrenme yaklaşımı
A. Derslerin Planlanması ve Yürütülmesi
Harmanlanmış öğrenme yaklaşımı ile yürütülecek derslerin dönem başlamadan önce belirlenmesi ve dersin öğrenme hedefleri ile uyumlu olarak ne tür bir harmanlama yaklaşımı izleneceği net bir şekilde ortaya konulmalıdır. Bu doğrultuda aşağıda harmanlanmış öğrenme yaklaşımı izlenecek derslerin planlanması ve yürütülmesinde uyulması gereken ilkeler ve öğretimin niteliğinin artırılmasına yönelik önerilere yer verilmiştir.
Uyulması Gereken İlkeler:
- Harmanlanmış öğrenme yaklaşımı benimsenecek olan derslerde, dersin öğrenme hedefleri, konu alanı, hedef kitlesi vb. belirleyici özellikleri dikkate alınarak ilgili dersin hangi bölümlerinin (hedef/ konu/ etkinlik vb.) yüz yüze hangi bölümlerinin çevrim içi öğrenme süreçleriyle yürütüleceğinin dersler başlamadan önce netleştirilmesi gerekmektedir.
- Harmanlanmış öğrenme yaklaşımı ile yürütülmesine karar verilen derslerin öğrencilere ilan edilmesi ve bu konuda gerekli tüm teknik olanakların (internet, bilgisayar, tablet vs.) temininin öğrencinin sorumluluğunda olduğunun belirtilmesi gerekmektedir.
- Harmanlanmış öğrenme yaklaşımı benimsenen ders etkinliklerinin %40’ı çevrim içi eğitim uygulamalarıyla desteklenebilir. İlgili dersler tasarlanırken bu oran göz önünde bulundurulmalıdır.
- DBS’de dersler açılırken yapısal olarak belirli bir standartta hazırlanması gerekmektedir. Bu kapsamda derse ilişkin genel bilgilendirme, öğretim elemanı iletişim bilgileri ve ders izlencesinin yanı sıra içerik ve etkinliklerin uygun başlıklandırmalarla/ etiketlerle kategorize edilmesi gerekmektedir. DBS Platformunda hazırlanan örnek dersi için tıklayınız.
- Ders izlencesi; dersin yapısı, işleyişi, amaçları ve bu amaçlara ulaşma noktasında planlanan her türlü aktiviteyi içeren ders tanıtım dokümanıdır. Ders izlencesinin hazırlanarak dönem başında öğrencilere sunulması öğrencilerin dersin sonunda ulaşacakları kazanımları ve dersi geçebilmek için kendilerinden beklenenleri de görmelerini sağlamaktadır. Bu nedenle harmanlanmış eğitim yoluyla yürütülecek olan derslerde ders izlencelerinin hazırlanarak dönem başında Ders Bilgi Sistemi’nde (DBS) paylaşılması gerekmektedir. İlgili ders izlencesine harmanlanmış öğrenme yaklaşımının etkisi net bir şekilde yansıtılmalıdır. Ders izlencesi oluşturma rehberi için tıklayınız.
- Ders izlencesi ile uyumlu olarak ilgili ders kapsamında kullanılacak olan materyaller (ders notu, video vb.), gerçekleştirilecek olan etkinlikler (forum, wiki vb.) ve değerlendirmeler (ödev, alıştırma, sınav vb.) DBS’de ilgili haftalar öncesinde oluşturularak öğrencilere açılmalıdır.
- Dersler yürütülürken öğrencilerin OBS ve DBS üzerinden gelen taleplerine hızlı geri bildirim sağlanması (en geç 48 saat içerisinde cevap verilmesi) gerekmektedir.
- DBS’de ders içeriklerinin yanı sıra öğrencilerin mümkün olduğunca aktif olmasını sağlayan, öğrenciye bireysel çalışmalarında planlama ve rehberlik desteği sunan ilgi çekici etkinliklere yer verilmesine özen gösterilmelidir. Bu kapsamda blog, forum, tartışma gibi modüller kullanılarak öğrenci-öğrenci ve öğrenci-eğitimci arasındaki asenkron etkileşimi artıracak etkinliklere yer verilmelidir.
- Hibrit öğrenme yaklaşımı ile yürütülecek olan derslerde derslere yüz yüze olarak katılan ve çevrim içi olarak katılan öğrenciler arasında gerek materyaller, gerek etkinlikler gerekse değerlendirme uygulamaları açısından denklik sağlanmalıdır. Bu kapsamda yüz yüze eğitimde kullanılan materyallerin DBS ortamında da paylaşılması, farklı türdeki ve değerlendirmeye yönelik etkinliklerin DBS üzerinden yürütülebilecek şekilde tasarlanması gerekmektedir.
- Hibrit öğrenme yaklaşımı benimsenen derslerin yüz yüze eğitim süreçlerinde kullanılan tüm materyal ve etkinlikler uygun şekilde DBS’ye aktarılmalıdır.
- Harmanlanmış öğrenme yoluyla yürütülecek olan derslerde ilgili dersin konu kapsamı ve türüne göre hangi haftaların canlı ders olarak yürütüleceği önceden belirlenmelidir.
- Canlı dersler DBS ile entegre olarak çalışan BigBlueButton “Canlı Ders” platformu üzerinden gerçekleştirilecektir. BigBlueButton kullanımına yönelik rehberler için tıklayınız.
- DBS’de tanımlı 1-3 kredilik dersler için en az 45-60 dakika (1 oturum), 4-6 kredilik ders için 60-90 dakika (2 oturum), 7-10 kredilik ders için 90-135 dakika (3 oturum) canlı ders yapılması gerekmektedir.
- Canlı derslerin ilgili ders için OBS’ye tanımlanan ders saatleri içerisinde yapılması gerekmektedir.
- Canlı derslerin kaydedilmesi gerekmektedir. Derslerin kayıt altına alınması öğretim elemanının sorumluluğundadır.
- Canlı derslere devam ile ilgili olarak öğrencinin tabi olduğu yönetmelikteki devam şartları uygulanmaktadır. (Ön lisans – lisans ve lisansüstü eğitim yönetmelikleri için tıklayınız.
- Canlı derslere engelli öğrencilerin erişiminde yaşanabilecek problemlerin giderilmesi için öğrencilerle görüşülerek ihtiyaçları doğrultusunda gerekli önlemler alınmalıdır.
- Hibrit eğitim yaklaşımının benimsendiği derslerde yüz yüze olarak gerçekleştirilen dersler aynı zamanda canlı ders olarak da yürütülmeli ve derse çevrim içi eğitimi tercih eden öğrencilerin katılımı sağlanmalı veya ilgili dersler kayıt altına alınarak DBS’ye yüklenmelidir. Böylece her iki öğrenci grubu arasında denklik sağlanmalıdır.
- Hibrit eğitim yaklaşımının benimsendiği derslerin canlı ders oturumlarında hem yüz yüze katılım sağlayan öğrencilerle hem de çevrim içi katılım sağlayan öğrencilerle etkileşim kurulmalıdır. Böylece her iki grubun derse aktif katılımları desteklenmelidir.
- Hibrit eğitim yaklaşımının benimsendiği derslerin canlı ders oturumlarında yüz yüze katılım sağlayan öğrenciler ile çevrim içi katılım sağlayan öğrenciler arasındaki iletişim sürecinin yönetilmesine özen gösterilmelidir. Bu kapsamda özellikle sınıf ortamında bulunan öğrencilerin eğitimci ile kurduğu etkileşimler (açıklama, soru sorma, cevap verme vb.) uygun şekilde özetlenerek çevrim içi katılım sağlayan öğrencilere aktarılmalıdır. Böylelikle her iki grup arasında yaşanabilecek etkileşim yetersizliği ortadan kaldırılabilecektir.
Öğretimin Niteliğinin Artırılmasına Yönelik Öneriler:
- Öğretim elemanlarının dönem başında öğrencilerin DBS’ye ve canlı ders sistemine erişim olanaklarına yönelik OBS’den sağlanan verileri (geliştirme aşamasında) alarak ders tasarım süreçlerinde bu durumu göz önünde bulundurmaları hâlinde daha etkili ve verimli bir eğitim süreci gerçekleştirilebilir.
- DBS’de öğrencilerin mümkün olduğunca aktif olmasını sağlayan, öğrenciye bireysel çalışmalarında planlama ve rehberlik desteği sunan ilgi çekici materyallerin (ders notu, video vb.) kullanılmasına ve etkinliklere (blog, forum, wiki, ödev, alıştırma, sınav vb.) yer verilmesine özen gösterilmelidir.
- Öğrencilerin kendi aralarında izlenebilir ve denetlenebilir sanal öğrenme toplulukları oluşturabilecekleri faaliyetlere (öğrencilerin kendi aralarında bilgi alışverişi yapabilecekleri canlı ders oturumları düzenleyebilmeleri vb.) yer verilebilir. Bunun yanı sıra öğrencilerin içerik geliştirdiği, paylaştıkları, beğeni aldıkları, uygulamalarını gösterebilecekleri bir platform oluşturulabilir.
- Aynı mekânda yüz yüze olarak bir araya gelebilecek öğrencilerin kendi aralarında öğrenme toplulukları oluşturabilecekleri yüz yüze küçük grup etkinlikleri düzenlenebilir.
- Engelli öğrencilere yönelik birim bazlı ders partnerlik (sınıf arkadaşı/akranından gönüllü olarak destek alması) yapısı kurularak öğrencilerin birbirini destekleyerek hem etkileşim süreçlerinin yoğunlaşması hem de erişilebilirlik problemlerinin ortadan kalkması sağlanabilir.
- Hibrit eğitim yaklaşımının benimsendiği derslerde ders işleyiş sürecine ve yapısına ilişkin genel bilgilendirmelerin yapılması, öğrenci-eğitimci arasındaki iletişim sürecinin başlatılması ve karşılıklı geri bildirimler neticesinde gerekli düzenlemelerin yapılması için ilk dersin yüz yüze olarak tüm öğrencilerin katılımıyla gerçekleştirilmesi sağlanabilir.
- Canlı ders uygulamalarında öğrencilerin aktif katılımının sağlanmasına özen gösterilmelidir. Bu kapsamda; canlı derslerin girişinde konunun genel çerçevesine yönelik bilgilendirme sağlandıktan sonra, aktif katılıma yönelik etkinlikler (soru-cevap, anlık veya planlı kısa sınavlar (quizler), grup çalışmaları, bireysel sunumlar vb.) planlanarak, öğrenci-öğrenci ve öğrenci-eğitimci etkileşimi teşvik edilebilir. Öğrenci-öğrenci etkileşimine yönelik videolara erişmek için tıklayınız, öğretici-öğrenci etkileşimine yönelik videolara erişmek için ise tıklayınız.
- Canlı derslerde kullanılan içerikler multimedya ögeleriyle zenginleştirilebilir. Ayrıca ders sürecinde canlı ders platformunda sunulan araçlar (sohbet bölmesi, sohbet odaları, beyaz tahta, içerik paylaşım araçları vb.) etkili bir şekilde kullanılabilir. BigBlueButton platformundaki araçların kullanılmasına yönelik videolara erişmek için tıklayınız.
- Canlı derslerde öğrenci-öğrenci etkileşimini artırmak için sohbet odaları (breakout room) kullanılabilir. Öğrenci-Öğrenci etkileşimi videosuna erişmek için tıklayınız.
- Canlı derslerin etkili bir şekilde yürütülebilmesine yönelik “Canlı Ders Uygulama İlkeleri ve Örnekleri E-kitabı” ve destek videoları hazırlanmıştır. İlgili kaynaklara erişmek için tıklayınız.
- “Tersyüz Sınıf” gibi öğretim modelleri tercih edilebilir. Bu kapsamda bireysel öğrenmeye uygun ders hedeflerine ilişkin materyallerin DBS’ye yüklenerek öğrencilerin kullanımına açılması, yüz yüze derslerin öğretim elemanı rehberliğine ihtiyaç hissedilen daha üst düzey, karmaşık öğrenme hedeflerine veya etkinliklere ayrılması sağlanabilir. Böylelikle hem öğrencilerin derse gelmeden önce derse hazırlanması hem de sınıf içi yüz yüze derslerdeki zamanın daha etkili kullanılması sağlanabilir.
B. Ders İçerikleri
Yüz yüze eğitimle yürütülen ve uzaktan eğitim uygulamalarıyla desteklenen harmanlanmış derslerde kullanılabilecek özellikle yoğun etkileşim içeren ve her biri belirli koşullarda eğitsel açıdan diğerlerine göre daha işlevsel olan pek çok farklı içerik türü bulunmaktadır. Harmanlanmış öğrenme ortamlarında eğitimde nitelikli öğrenme çıktılarının elde edilebilmesi için ilgili öğrenme hedefi, konu alanı, öğrenen ihtiyacı vb. farklı bileşenler gözetilerek zenginleştirilmiş içeriklerin (ders videoları, animasyonlar, grafikler, kısa hikâyeler vb.) geliştirilmesine ve kullanılmasına ağırlık verilmelidir. Bu kapsamda harmanlanmış öğrenme yaklaşımı ile yürütülecek derslerde uyulması gereken ilkeler ve içeriklerin niteliğinin artırılmasına yönelik önerilere yer verilmiştir.
Uyulması Gereken İlkeler:
- Harmanlanmış öğrenme yaklaşımıyla yürütülen derslerin çevrim içi olarak yürütülen haftalarında öğretim elemanları tarafından her hafta için bir ders notu veya ders sunumu hazırlanmalı ve DBS’de ilgili haftaya yüklenmelidir. Ünite yazım şablonu ile ilgili web sitesi için tıklayınız.
- Harmanlanmış öğrenme yoluyla yürütülecek olan derslerde kullanılacak materyallerin farklı öğrenme durumları (bilişsel/ duyuşsal/ psikomotor) ve dersin yapısına göre (teorik/ uygulama) çeşitlendirilmesi eğitim süreçlerinin niteliğinin artırılması açısından oldukça önemlidir. Bu kapsamda mümkün olduğunca farklı medya unsurlarıyla zenginleştirilmiş ders içeriklerinin (ders videoları, animasyon, grafikler, kısa hikâyeler, vb.) kullanılmasına özen gösterilmesi gerekmektedir.
- DBS’ye her hafta en az bir asenkron öğrenme etkinliğinin (ek kaynak, sunum, video kayıtları, forum/tartışma, ödev, quiz, proje vb. etkinlikleri) eklenmesi gerekmektedir. “DBS nasıl kullanılır?” Eğitim videoları için tıklayınız.
- Hibrit öğrenme yaklaşımı benimsenen derslerde yüz yüze eğitime katılan öğrencilere sunulan ders içerikleri ile çevrim içi öğrenme süreçlerine katılan öğrencilere sunulan ders içerikleri eşdeğer veya aynı olmalıdır.
- Gerek yüz yüze gerekse çevrim içi öğrenme süreçlerinde kullanılacak olan materyallerin engelli öğrenciler açısından erişilebilir olması gerekmektedir. Bu kapsamda öğretim elemanlarının dönem başında Öğrenci Bilgi Sistemi üzerinde kendilerine sunulan engelli öğrenciler ve engel durumlarına yönelik bilgilendirme raporunu alarak ders kapsamında kullanılacak materyalleri ilgili öğrencilerin ihtiyaçlarına uyumlu hâle getirmesi gerekmektedir.
- Görme engelli öğrencilere yönelik okuyucu sistemlerinin kullanabileceği zengin metin biçimlerinin kullanımına özen gösterilmesi, sunumlarda büyük punto ve kontrast renk kullanılması, görsel içeriklerin, grafik ve tabloların ders anlatımı sırasında betimlenmesi gibi alternatif yöntemlere başvurulabilir.
- İşitme engelli öğrencilere yönelik ders içeriklerinin metin olarak sağlanması, ders anlatımlarının mümkünse alt yazılı olarak da verilmesi, ders içeriğinin önceden metin olarak öğrenciye gönderilmesi gibi alternatif yöntemlere başvurulabilir.
İçeriğin Niteliğinin Artırılmasına Yönelik Öneriler:
- DBS platformunda yer alan içerik oluşturma programlarıyla (H5P vb.) farklı türden ders materyalleri çeşitlendirilebilir. H5P materyal geliştirme rehberine erişmek için tıklayınız.
- DBS’ye farklı türden video materyalleri (konu özetleme videosu, soru-cevap videosu, uzman söyleşi videosu vb.) eklenebilir.
- Uygulamalı derslere yönelik çalışmalar (atölye çalışmaları, laboratuvar dersleri vb.) video kayıt altına alınarak öğrencilerle DBS üzerinden paylaşılabilir.
- Video materyalleri farklı etkileşim seçenekleri (alıştırma/ uygulama, menü yapısı vb.) ile zenginleştirilebilir. Etkileşimli video hazırlama rehberine erişmek için tıklayınız.
- DBS üzerinden öğrencilere sunulan öğrenme etkinlikleri düzenli olarak takip edilerek, öğrenci katılımları izlenebilir.
- DBS’de açılan bir forum aracılığıyla veya canlı derslerin bir bölümünde öğrencilerin dersle ilgili soruları veya detaylandırılmasını istedikleri konu başlıkları alınarak bu soruların cevaplanmasına veya ilgili konu başlıklarının detaylandırılmasına yönelik kısa videolar hazırlanarak DBS’ye ek kaynak olarak yüklenebilir.
- Ders öncesinde öğrencilerden derse ilişkin ön hazırlık niteliğinde belirli konu başlıklarına yönelik kendilerinin oluşturacakları video veya farklı türde materyaller talep edilebilir. İlgili materyaller değerlendirilerek uygun olanlar DBS’ye ek kaynak olarak yüklenebilir.
C. Ölçme ve Değerlendirme
Yüz yüze eğitimle yürütülen ve uzaktan eğitim uygulamalarıyla desteklenen harmanlanmış derslerde ölçme ve değerlendirme sürecin en önemli bileşenlerinden biridir. Ölçme ve değerlendirme yetersizse, bununla ilişkili olarak öğretimin de etkili olmayacağı söylenebilir. Hiç şüphesiz ölçülemeyen bir şeyin yönetilmesi, geliştirilmesi ve gelişim düzeyinin belirlenmesi mümkün değildir. Uzaktan olması sebebiyle ölçme ve değerlendirme süreçlerinde zorluklarla karşılaşılsa da, günümüzde uzaktan eğitimde ölçme ve değerlendirmeye yönelik birçok teknik ve yöntem mevcuttur. Harmanlanmış öğrenme yaklaşımı benimsenen derslerin ölçme ve değerlendirme süreçlerinde uyulması gereken ilkeler ve ölçme değerlendirme süreçlerinin niteliğinin artırılmasına yönelik önerilere yer verilmiştir.
Uyulması Gereken İlkeler:
- DBS’ de yürütülecek sınavlara yönelik online sınav yönergesi DBS üzerinden öğrencilerle paylaşılmalıdır. Öğrencilere sınav başlangıç ve bitiş saati gibi genel bilgilendirmelerin yanı sıra ilgili sınava özel durumlar hakkında bilgilendirme sağlanmalıdır.
- Ölçme süreci, değerlendirme yaklaşımları, puanlama sistemi ve ölçütler ders izlencelerine eklenerek derslere başlamadan önce DBS’ye yüklenmelidir.
- Ölçme ve değerlendirme yöntemleri, benimsenen harmanlanmış öğrenme yaklaşımına uygun olarak tasarlanmalıdır. Bu kapsamda yüz yüze eğitim süreçlerinde ve çevrim içi eğitim süreçlerinde gerçekleştirilecek olan ölçme ve değerlendirme etkinlikleri önceden planlanmalı ve öğrencilere rehberlik sağlanmalıdır.
- Hibrit öğrenme yaklaşımı benimsenen derslerde yüz yüze eğitime katılan öğrencilerle yapılan süreç içi değerlendirme etkinlikleri ile çevrim içi eğitime katılan öğrencilerin süreç içi değerlendirme etkinlikleri eş değer olmalıdır.
- Dijital ortamlarda yapılacak sınavlarda “şeffaflık ve denetlenebilirlik” ilkesi esas alınarak DBS ve/veya sınavın yapıldığı dijital ortamlar tarafından sağlanan güvenlik imkânları azami ölçüde uygulanmalıdır. DBS teknik güvenlik önlemlerinin yanı sıra dersin yapısına uygun kişiye özgü değişkenleri içeren sorular, sınav sürelerinin soru zorluk derecesine göre ayarlanması, soru bankasındaki soru sayısının fazla olması gibi önlemlerin alınmasına dikkat edilebilir. Bunların yanı sıra öğrencilerden alınan ödevler intihal programlarıyla değerlendirilmelidir. Güvenli online sınav hazırlamaya ilişkin rehber için tıklayınız.
- Ölçme ve değerlendirme uygulamalarının en az %60’ı gözetimli olarak yapılmalıdır. Geri kalan %40’lık kısmı gözetimli yapılabileceği gibi gözetimsiz sürece dayalı ölçme ve değerlendirme etkinliklerine dayalı olarak oluşturulabilir.
- Ölçme ve değerlendirme etkinlikleri ilgili dersin AKTS iş yükü dikkate alınarak tasarlanmalıdır. AKTS’ye yönelik bilgilendirme videosuna erişmek için tıklayınız.
- Ölçme ve değerlendirme süreçlerinin bütün öğrenciler için erişilebilir olması gerekmektedir. Bu kapsamda;
- Sınavdan önce öğrencilere olacakları sınava ilişkin kaygılarını azaltacak deneme imkânı sunulmalıdır.
- Öğrencilere sınav süreçlerinde dikkat etmeleri gereken teknik ve diğer hususlara dayalı kılavuzlar hazırlanmalıdır.
- Ölçme ve değerlendirme süreçlerinin dezavantajlı grup (engelli, yabancı uyruklu vb.) olarak nitelendirilen öğrenciler için erişilebilir olması için gerekli tedbirlerin dersi veren öğretim elemanı tarafından alınması gerekmektedir. Bu kapsamda öğretim elemanlarının dönem başında Öğrenci Bilgi Sistemi üzerinde kendilerine sunulan engelli öğrenciler ve engel durumlarına yönelik bilgilendirme raporunu alarak ölçme ve değerlendirme süreçlerinde kullanılacak soru ve etkinlikleri ilgili öğrencilerin ihtiyaçlarına uyumlu hâle getirmesi gerekmektedir. Bu kapsamda;
- Görme engelli öğrencilere yönelik sorularda yer alan grafik vb. için sesli betimleme desteği sunulmalıdır.
- Sınavlarda engel durumuna göre öğrencilere ek süre tanınmalıdır.
Ölçme ve Değerlendirmenin Niteliğini Artıracak Öneriler:
- Harmanlanmış öğrenme yoluyla yürütülen derslerde kullanılan DBS ve canlı ders sistemlerinde kaydedilen öğrenme analitiği verileri puanlama yoluna gidilebilir. Öğrencilerin eş zamanlı ve eş zamansız olarak yaptıkları ödev, tartışma, proje, alıştırma, kısa sınav vb. kanıtlanabilecek türden öğrenci hareketleri (ör. bir öğrencinin DBS’deki derse ait etkinlikleri takip edip etmediği, yüklenen bir videoyu izleyip izlemediği, izlediyse ne kadar süre ile izlediği vb.) ölçme değerlendirme süreçlerinde göz önünde bulundurulabilir. Ancak öğrenme analitiklerinin puanlandırılması sürecinde ağırlıklandırma kullanılmalıdır. Bu kapsamda;
- Öğrencilerin DBS ve canlı ders sisteminde geçirdikleri süre ve etkileşimler puanlandırılabilir.
- Ders materyalinin içine yerleştirilen ölçme araçları ile elde edilen veriler değerlendirilebilir.
- DBS’de yer verilen etkinliklerin tamamlanma durumuna göre puanlandırılması/ rozetlendirilmesi sağlanabilir.
- DBS üzerinden alınan veriler riskli öğrencilerin tespitinde kullanılarak gerekli müdahaleler yapılabilir.
- Öğrencilere DBS’de derse ilişkin soru bankası oluşturularak öğrencilerin değerlendirme süreçlerinde yararlanabileceği kaynaklar oluşturulabilir. İlgili soru bankasında yer alacak soruların öğrenme çıktıları ile ilişkisi kurularak elde edilen verilerden hareketle öğrenme analitikleri oluşturulabilir. DBS’de soru bankası oluşturmaya yönelik videoya erişmek için tıklayınız.
- Uzaktan öğretimle yürütülen derslerde sonuç görmeye yönelik ölçme değerlendirme etkinliklerinin yanı sıra süreç odaklı ölçme değerlendirme etkinlikleri de kullanılabilir. Süreç odaklı ölçme değerlendirme uygulamalarında değerlendirmenin nasıl yapılacağı, performans ödevlerinin öğrenci tarafından nasıl izleneceği konusunda öğretim elemanları tarafından dönüt verilmesi gerekir.
- Ödev ve sınavların yanı sıra blog, forum, tartışma, akran değerlendirme ve ekip çalışması gibi farklı türde değerlendirme etkinliklerine yer verilebilir. Bu etkinlikler kapsamında öğrencilere geri bildirim verilmesine muhakkak özen gösterilmelidir. Uzaktan eğitimde etkili ölçme-değerlendirme videosuna erişmek için tıklayınız.
- DBS’de çoktan seçmeli, doğru-yanlış, kısa cevaplı, boşluk doldurma, eşleştirme gibi ilgili dersin değerlendirilmesine uygun farklı soru tipleri kullanılmalıdır. Kullanılan sınav sorularına yönelik istatistikler çıkarılarak değerlendirilebilir. DBS’de farklı türde soru oluşturmaya yönelik videoya erişmek için tıklayınız.
Madde | Link |
Ek1 | |
Ek2 | |
Ek3 | |
Ek4 | https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=23757&MevzuatTur=8&MevzuatTertip=5 |
Ek5 | |
Ek6 | |
Ek7 | |
Ek8 | |
Ek9 | |
Ek10 | |
Ek11 | |
Ek12 | |
Ek13 | |
Ek14 | |
Ek15 | |
Ek16 | |
Ek17 | |
Ek18 | https://www.youtube.com/watch?v=DTqAt3–UUE |